Rząd: Mięsożerńe - Carnivora
Rodzina: Kotowate - Felidae
Opis: Ryś pod względem budowy przypomina raczej psa niż kota (długie kończyny i krótki ogon). Głowę ma typowo kocią, okrągłą z trójkątnymi, stosunkowo długimi uszami, zakończonymi charakterystycznymi czarnymi pędzelkami włosów długości 40-50 mm. Oczy są duże, o źrenicy pionowej, barwy szarozielonej. Ogon jest gruby, tępo zakończony, na końcu czarny. Kończyny przednie są pięciopalczaste, tylne czteropalczaste, zakończone ostrymi, mocno zakrzywionymi, wysuwalnymi pazurami. Sierść z wierzchu jest barwy od szarożółtej do ciemno- rudej. Spód ciała jest jaśniejszy, biały lub kremowy. U większości okazów występują na kończynach i bokach ciała cętki, plamy lub kreski czarne bądź ciemnobrązowe. Nie jest to związane ze środowiskiem, bo rysie o sierści plamistej i bez plam występują zarówno w górach, jak i na nizinach. Włos mają rysie miękki, jedwabisty i długi. W zimie u samców są wyraźnie widoczne bokobrody.
Formuła zębowa rysia jest następująca: 3 1 2 1/3 1 2 1. Samica ma 3 pary sutek.
Występowanie: Ryś zamieszkiwał niegdyś prawie całą Europę, Azję i Amerykę Północną. Obecnie zachował się już tylko w kilkunastu krajach Europy oraz w Azji i Ameryce. W Polsce niegdyś pospolity, występuje obecnie tylko na wschodzie i południu kraju.
Biotop: Biotopem rysia są rozległe lasy górskie i nizinne, iglaste i mieszane. W górach dochodzi do 2000 m n. p. m.
Pokarm: Jako typowy mięsożerca żywi się ryś różnej wielkości ptakami i ssakami, nie gardzi padliną, jak również drobnymi gryzoniami, płazami, a nawet owadami. Rodzaj pokarmu i jego wybór zależą od zagęszczenia poszczególnych gatunków ofiar i ich dostępności dla rysia oraz od pory roku. Tam gdzie jest dużo zwierzyny drobnej, podstawę pożywienia rysia stanowią w okresie bezśnieżnym zające, króliki, kuraki leśne, w zimie zaś zwierzyna płowa. W Polsce z powodu niedoboru zwierzyny drobnej podstawę jego pożywienia stanowią sarny i jelenie, rzadko warchlaki. Ryś potrafi przy tym wyspecjalizować się w żywieniu poszczególnymi gatunkami zwierząt.
Rozród: Okres godowy rysia, zwany marcowaniem, rozpoczyna się zależnie od pogody w końcu lutego i trwa od dwóch tygodni do miesiąca. Okres ciąży waha się od 63 do 73 dni. Samica rodzi raz w roku, w maju-czerwcu, 2-4 młodych. Okres laktacji trwa około 6 miesięcy, ale pokarm stały przyjmują już po 40-50 dniach życia. Młode uzyskują samodzielność po roku, dojrzałość płciową osiągają samce po 3, samice po około 2 latach. Długość życia wynosi około 12-16 lat.
Behawior: Ryś, z wyjątkiem samicy prowadzącej młode, wiedzie życie samotne. Długi odpoczynek w ciągu dnia jest częścią rytmu dobowego rysia. Mniej więcej godzinę przed zapadnięciem zmroku ryś opuszcza miejsce odpoczynku i wyrusza na łowy. .Krótko odpoczywa też w środku nocy. Na noc przypada jednak większość aktywności. W zimie jest również aktywny w dzień. Areał osobniczy waha się od 900 do 1000 ha, terytorium, którego granice są również znakowane odchodami w miejscach widocznych, jest dwu- do trzykrotnie większe. Ryś ma dobry wzrok, słuch i dotyk, bardzo słaby natomiast węch. Ruchy rysia przypominają ruchy psa i kota. Siada jak pies i podobnie merdaniem ogona na boki objawia uczucia zadowolenia i przyjaźni. Z powodu budowy wydaje się ciężki i niezgrabny. Są to jednak tylko pozory, bo w ruchach niczym kotowi nie ustępuje, a nawet znacznie go przewyższa szybkością, refleksem i zwinnością. Wspina się na drzewa, bo lubi się wygrzewać na słońcu. Znakomicie skacze. Wody. nie lubi, ale doskonale pływa. Podobnie jak inne koty, ryś bardzo dba o higienę osobistą i dokładnie się liże, myje łapami itp. Takie zabiegi przeprowadza kilka razy dziennie, przede wszystkim po jedzeniu. Charakterystyczne jest ostrzenie pazurów przez zdrapywanie kory. Wybiera do tego celu zwykle uschnięte, miękkie drzewo, pod którym siada i zostawia spore stosy strużyn. Głos rysia jest zbliżony do głosu kota domowego, ale donośniejszy i jakby ochrypnięty. Poza rują słychać go rzadko. Mruczeniem wyraża zadowolenie, parskaniem i prychaniem - obawę i gniew, przy czym przybiera postawę obronną, charakterystyczną dla kota domowego tzn. garbi się i trzyma ogon uniesiony prostopadle do góry. W czasie cieczki rysie różnych płci nawołują się wzajemnie przeraźliwym miauczeniem - warczeniem. Głos ten wydawany jest przeważnie o zmroku i w nocy. W obecności człowieka ryś zachowuje się zupełnie inaczej niż inne drapieżniki. Przy zbliżaniu się człowieka nie ucieka, lecz przywarowuje płasko do ziemi lub oddala się chyłkiem, ale niespiesznie Jeśli spotkanie nastąpi niespodziewanie lub ryś zauważy, że jest widziany, uskakuje tylko z pola widzenia, a potem znowu wolno się posuwa.
Znaczenie gatunku: Niszy ekologicznej rysia nie może zastąpić żaden inny drapieżnik. W wypadku wysokiego stanu zwierzyny płowej, zwłaszcza sarn, ryś spełnia ważną rolę w utrzymaniu równowagi tego gatunku.
