Rząd: Mięsożerne - Carnivora
Rodzina: Psowate - Canidae
Opis: Lis jest najpospolitszym drapieżnikiem w naszym kraju. Tułów ma wydłużony, głowę o ostro zakończonym pysku i długich trójkątnych uszach. Kończyny ma krótkie, przednie 5-, tylne6-palcowe, opuszki stóp owłosione. Ogon (kita) jest długi i puszysty. Koniec ogona jest biały, na górnej jego stronie, 5-6 cm od nasady, znajduje się gruczoł zapachowy. Wierzch ciała jest rudawy, spód biały, uszy i dolna część kończyn czarne Zmienność ubarwienia jest bardzo duża stąd rozliczne nazwy, jak węglarz, krzyżak itp.
Formuła zębowa lisa jest następująca: 3 1 4 2/3 2 4 3. Samica ma 4 lub 5 par sutek.
Występowanie: Lis występuje w Eurazji, północnej Afryce i Ameryce Północnej. W górach sięga w Europie do 2700 m n.p.m., a w Azji do 4000-5000 m n.p.m. W Polsce rozpowszechniony jest w całym kraju.
Biotop: Biotopem lisa są lasy, pola, łąki.; Ulubionym jego siedliskiem są małe lasy śródpolne. W dużych kompleksach-trzyma się raczej na obrzeżach lub w enklawach śródleśnych.
Pokarm: Lis jest zwierzęciem wszystkożernym z przewagą. pokarmu mięsnego. Rodzaj pokarmu ..jest dostosowany do dynamiki populacji ofiar i waha się w zależności od biotopu i typu krajobrazu. Podstawowym pokarmem lisa są gryzonie myszowate, ale żywi się również. owadami, ślimakami, robakami, okazyjnie zającami lub królikami, ptakami ich zniesieniem, padliną, jagodami i innymi owocami. W pobliżu osad ludzkich odwiedza regularnie śmietniki i wysypiska. W okresie obfitości pokarmowej zbiera zapasy, które zagrzebuje w ziemi. Dzienne zapotrzebowanie pokarmowe wynosi 0,5-1 kg.
Rozród: Okres rui, zwany cieczką, występuje w styczniu-lutym. Hierarchia socjalna tworzy się w okresie cieczki tylko wśród samców. Wiek samca, jego kondycja fizyczna i temperament odgrywają główną rolę w zajęciu odpowiedniej pozycji w hierarchii socjalnej. Kopulacja trwa od 15 do 25 minut i kończy się zawieszeniem partnerów. Ciąża trwa 50-52 dni. Rzucanie młodych następuje w kwietniu-maju. Lis ma jeden miot rocznie, liczba młodych w miocie 3-8. Otwarcie oczu następuje po 12-15 dniach. Młode lisy (niedoliski) mają z początku szarobure wełniste futerko z jaśniejszym pasmem poprzecznym na czole i białą plamką na gardle. Dopiero po 6 tygodniach zmieniają włos na charakterystyczny dla osobników dorosłych. Okres laktacji trwa około 6 tygodni, ale już po 3 tygodniach młode liski są dokarmiane mięsem. Samodzielność uzyskują po 3-4 , a dojrzałość płciową - po 9-10 miesiącach życia. Linka występuje raz w roku, w kwietniu-maju i polega na zmianie długiego włosa zimowego na letni krótki. W jesieni gęstość i długość włosów wzrasta, przechodząc w futro zimowe. Długość życia lisa na swobodzie wynosi około 10-12 lat. Wiek do 2 lat można ocenić po starciu górnego zęba trzonowego (M') i siekaczy w żuchwie. Ustalenie dokładnego wieku lisów jest możliwe na podstawie liczenia (pierścieni) cementu i zębiny na szlifach zębów.
Behawior: Lis prowadzi życie samotne, łączenie w pary jest raczej sezonowe, chociaż obserwowano już wielokrotnie udział samca w karmieniu nie tylko samicy, ale i młodych w pierwszych tygodniach życia. W ciągu wiosny i lata lis prowadzi życie raczej osiadłe, w jesieni i w zimie koczownicze. Ma bardzo dobrze rozwinięte zmysły słuchu, wzroku, węchu i dotyku, co ułatwia mu polowanie na drobne gryzonie i owady. Zarejestrowano 28 różnych głosów wydawanych przez lisy, z których najbardziej znane jest ich poszczekiwanie w czasie cieczki. Ruchy lisa są szybkie i zwinne, w kłusie porusza się z szybkością 6-8 km/h, w pogoni lub ucieczce z szybkością 45-50 km/ h. Skacze i dobrze pływa. Kopie samodzielne nory o kilku korytarzach i jednej komorze gniazdowej, która może leżeć na głębokości do 3 m. Czasem dzieli swą norę z borsukiem, przy czym ma oczywiście osobne wejścia (okna) oddzielną i komorę gniazdową. Kopie także nory krótkie, tymczasowe, służące mu za schronienie przed deszczem lub niebezpieczeństwem. Zamieszkałą norę lisa łatwo poznać powyślizganych oknach i szczątkach pokarmu (pierze, skórki czy kości), zostawionych przed norą. Areał osobniczy lisa obejmuje obszar, na którym on nie poluje, lecz buduje norę, oraz jedno lub więcej łowisk, wykorzystywanych na zmianę lub równocześnie. Wielkość łowisk wynosi od 57 do 160 ha Terytorializm występuje tylko u samców, które znaczą swoje terytorium wydzielinami gruczołów zapachowych i odchodami pozostawionymi na pniakach, kamieniach i innych rzucających się w oczy miejscach. Najniższa aktywność ruchowa lisów występuje w marcu, na krótko przed urodzeniem młodych. Lisy są najaktywniejsze w nocy ze szczytem przypadającym na świt. Rytm aktywności lisów odpowiada aktywności ich ofiar. W zimie wskutek niskich temperatur aktywność dzienna rośnie. Aktywność lisów ograniczają spadek ciśnienia i znaczna głębokość śniegu (50 cm). Lis zabija swą ofiarę ukąszeniem w kark lub gardło, po czym następuje potrząsanie przez chwilę zdobyczą. Typowe zachowanie lisa zaobserwowano podczas myszkowania. Natychmiastowe opuszczenie kity po skoku oznacza schwytanie łupu, po pudle kita zostaje jeszcze przez chwilę uniesiona prostopadle w górę. Często też lis podrzuca zabite ofiary w powietrze i ponownie je chwyta.
Znaczenie gatunku: Lisy są nosicielami wścieklizny. Stosowane na zachodzie w walce z tą chorobą gazowanie nor jest i uciążliwe i mało skuteczne, a co gorsza jest również zatruwaniem środowiska. Redukcja powinna być więc przeprowadzona przez odstrzał młodych lisów przy norze. Podstawę pokarmu lisa stanowią gryzonie wyrządzające poważne szkody w gospodarce rolnej i leśnej. Sprzyja on przeto utrzymaniu równowagi biologicznej w ekosystemach. Zjadając padlinę spełnia rolę sanitarną w łowisku, a odławiając zwierzęta chore zapobiega rozszerzaniu się chorób. Krzywdząca opinia o jego szkodliwości w łowisku wskutek zjadania drobnej zwierzyny nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych.
