Kuna leśna - Martes martes

Opis: Kuna leśna jest wielkości kota domowego, ale ma tułów silnie wydłużony, głowę wąską o wyciągniętym pysku, oczy stosunkowo duże. Nos ma czarny lub ciemny. Uszy są małe, prawie trójkątne, o końcach zaokrąglonych, obramowane jaśniejszym paskiem. Sierść długa, miękka, jedwabista, barwy od jasno do ciemnobrązowej, kasztanowej. Na gardle znajduje się plama zmiennego kształtu, barwy od żółtej do pomarańczowej. Nie dochodzi ona nigdy do przednich łap. Ogon jest puszysty, długością równy mniej więcej połowie długości ciała. Grzbiet, kończyny i ogon są nieco ciemniejsze od reszty ciała.
Formuła zębowa 3 1 4 1/3 1 4 2. Samica ma dwie pary sutek.

Występowanie: Tumak zamieszkuje prawie całą Europę zachodnią i północną Azję aż po Ob i Irtysz. W Polsce występuje prawie wszędzie, ale jest bardzo nieliczny.

Biotop: Biotopem tumaka są rozległe lasy mieszane nizinne i górskie. W górach dochodzi do 1600-1850 m n.p.m. za kryjówkę służą mu dziuple, opuszczone gniazda ptaków drapieżnych i wiewiórek.

Pokarm: Pokarmem kuny leśnej są głównie gryzonie myszowate, poza tym wiewiórki, ptaki i ich zniesienia, owady, płazy, ryby i padlina. W jesieni, udział roślin (owoce i jagody) może stanowić 100% diety. Dzienne zapotrzebowanie pokarmowe wynosi około 10% masy ciała, czyli 160 g. W okresie nadmiaru pokarmu kuna leśna robi zapasy, np. jajek ptasich, które zagrzebuje, by je potem spożyć.

Rozród: Tumak osiąga dojrzałość płciową w wieku około 15 miesięcy. Cieczka rozpoczyna się z końcem czerwca i trwa do 1 sierpnia. Kopulacja trwa średnio 50 minut (10-150) zaobserwowano .5-7 kryć. Ciąża jest przedłużona i trwa od 260 do 305 dni. Młode rodzą się w marcu-kwietniu. Kuna ma jeden miot w ciągu roku, z 3-5 młodymi. Oczy otwierają się im po 34-38 dniach. Pierwsze opuszczenie gniazda następuje po około 44 dniach. Okres laktacji trwa około 2,5 miesiąca. Rozpad rodziny następuje pod koniec lata lub na początku jesieni, ale młode osiągają samodzielność dopiero po 6 miesiącach życia. Co do linki tumaka zdania są podzielone: jedni autorzy wymieniają dwie linki w roku, na wiosnę i w jesieni , inni uważają, że całkowita linka przebiega tylko raz w roku, na wiosnę- zaczyna się od łap, a kończy się na grzbiecie. Włos zimowy wyrasta we wrześniu i w połowie października tumak już ma futro zimowe. Maksymalna długość życia tumaka w przyrodzie wynosi 10-12 lat. Wrogami naturalnymi tumaka są większe od nich drapieżniki i włóczące się psy oraz orzeł, puchacz i jastrząb gołębiarz.

Behawior: Kuny leśne są aktywne nocą, tylko głodne polują jeszcze w godzinach rannych. Prowadzą życie koczownicze. Łowisko jest zwykle dużo większe niż areał osobniczy. Ten ostatni obliczany zależnie od warunków i ilości pokarmu wynosi od 5 do 23 km2 liczba wrogów i konkurentów wywiera także duży wpływ na wielkość areału. Terytorium znakowane jest wydzielinami gruczołów zapachowych i odchodami. Tumak przebywa w ciągu nocy do 10 km. Znakomicie wspina się na drzewa i przeskakuje jak wiewiórka (często w pogoni za nią) z jednego na drugie z odległości do 3,5 m. Potrafi także zeskoczyć na cztery łapy z wysokości 20 m. W ruchach bardzo zwinny i szybki, poluje przeważnie na ziemi. Pływa dobrze, ale niechętnie. Idąc po ziemi często staje słupka, by ogarnąć wzrokiem większą przestrzeń przed sobą. Zmysły wzroku, słuchu i węchu są bardzo dobrze rozwinięte. Spotykany na ziemi ucieka szybko w gąszcze, na drzewie natomiast potrafi godzinami wpatrywać się w człowieka.

Znaczenie gatunku: Tumak w ekosystemie pomaga w utrzymaniu równowagi wśród gryzoni myszowatych.