Daniel - Dama dama

Gatunek daniel Dama dama obejmuje dwa podgatunki, mianowicie daniela zwyczajnego D.d.dama oraz mezopotamskiego, czyli perskiego D.d.mesopotamica. Daniel zwyczajny różni się od mezopotamskiego bardziej łopatowatą formą poroża, większą masą ciała, nieco dłuższym ogonem i wyraźniejszym cętkowaniem.

Opis: Daniel jest zwierzęciem średniej wielkości. Tułów ma zbudowany masywnie, stosunkowo krótkie i mocne nogi nadają mu, w porównaniu z sarną czy jelenie, wygląd zwierzęcia krępego i ciężkiego. Okrywa włosowa (suknia) daniela charakteryzuje się dużą zmiennością ubarwienia. Normalne umaszczenie jest czerwonawo-brunatne z białymi plamami ułożonymi w podłużnych rzędach, zimą- ciemnopopielate z niewyraźnymi plamami. Wzdłuż grzbietu biegnie ciemna smuga. Zmiana sukni (linienie) następuje w maju-czerwcu oraz październiku.

Występowanie: W górnym plejstocenie daniele występowały na terenie niemal całej Europy. Ostatnie zlodowacenie zepchnęło go do regionu śródziemnomorskiego. Do Europy Środkowej sprowadzono go w XVI i XVII wieku, początkowo jako zwierzę parkowe, później dopiero wprowadzając go w łowiskach otwartych.

W Polsce daniel był od średniowiecza hodowany w parkach i menażeriach. Liczniejsze populacje danieli występują w zachodniej części kraju, brak go na wschodzie kraju i w górach.

Biotop: Daniel zasiedla bardzo różne środowiska. W Polsce występuje w różnych typach siedliskowych lasów. Najczęściej zasiedla bory mieszane z panującą sosną zwyczajną oraz pewnym udziałem dębów, brzozy, świerka i buka. Urozmaicone, niewielkie kompleksy leśne, poprzedzielane enklawami polnymi, mające ponadto znaczny procent łąk, stanowią idealny biotop danieli.

Pokarm: Daniele należą do zwierząt przystosowanych do pobierania mieszanego pokarmu z przewagą traw. W obrębie całego areału swego występowania daniel preferuje trawy i roślinność zielną przed pędami drzew i krzewów. Najbardziej preferowane są słodkie trawy z rodzaju Agrostis, Festuca, Holcus i Poa. Chętnie zjadane są pozostające na zimę zielone liście jeżyny i bluszczu. Od wiosny do jesieni duże znaczenie w diecie mają liście i pędy drzew i krzewów. Do najchętniej zjadanych należą dzika jabłoń, jesion, buk, brzoza, grab, kasztanowiec, dąb, dzika grusza, śliwy i wierzby. Od listopada do lutego daniele zgryzają pędy roślin iglastych. Daniele zjadają chętnie żołędzie, bukiew, kasztany, jagody, jabłka i inne owoce. Zimą spałują korę drzew, głównie wiązów i iglastych.

Rozród: Dojrzałość płciową osiągają łanie w wieku 16 miesięcy. Ruja ma miejsce w październiku. Ciąża trwa około 230 dni. W czerwcu lub lipcu łania rodzi jedno, bardzo rzadko dwa młode. Laktacja trwa do następnej rui samicy.

Behawior: Daniel ma doskonały wzrok, znacznie lepszy niż pozostałe jeleniowate W ciemności widzi jednak znacznie gorzej. Węch ma również bardzo dobrze rozwinięty, choć słabiej niż u jeleni. Daniel wydaje kilka różnych dźwięków Łanie beczeniem utrzymują kontakt z cielętami. Cielęta odzywają się piskiem. Czasem daniele wydają głos podobny do miauczenia. W momentach zagrożenia zwierzęta te wydają okrzyk trwogi, wysokiego tonu bek. Głos byka w okresie rui brzmi jak zgrzytliwe chrapanie. Głowa jest wówczas trzymana poziomo lub lekko uniesiona, pysk lekko otwarty. Są to dźwięki bardzo krótkie i szybko po sobie następujące. Byki gromadzą się na niewielkiej przestrzeni, a łanie przychodzą na miejsce bekowiska zwabione głosem. Daniel jest zwierzęciem stadnym, tworzącym zgrupowania średniej wielkości. Można wyróżnić następujące ugrupowania: łania z potomstwem, rudel łań z młodzieżą, rudel byków, rudel mieszany, rudel młodzieży oraz osobniki samotne. Ugrupowania rodzinne łączą się w większe chmary składające się z łań, ich potomstwa z bieżącego oraz poprzedniego roku oraz samotnych łań.

Ich wielkość (do 20-30 osobników) i skład ulegają ciągłym zmianą. Jest to podstawowe zgrupowanie w okresie od rui do wycieleń. Z wyjątkiem okresu rui byki przebywają w ugrupowaniach liczących od kilku do kilkudziesięciu osobników. Kontakt pomiędzy osobnikami w grupie ogranicza się do ustalenia hierarchii. Chmary mieszane tworzą się podczas rui i spotykane są w ciągu jesieni, zimy i wczesnej wiosny. Są one bardzo nietrwałe ich skład i liczebność zmieniają się często. Rudle młodzieżowe tworzą się już spośród 2 miesięcznych cieląt w obrębie chmar łań z potomstwem. Właściwe rudle młodzieżowe tworzą się podczas rui i wycieleń gdy więzy z matką ulegają czasowemu rozluźnieniu. U danieli występuje pewien rozdział areału zasiedlanego przez chmary łań i byków. Areał chmar byków jest mniejszy i ograniczony do terenu dobrze osłoniętego (bezpiecznego), w porównaniu z większym areałem chmar łań i młodzieży, obejmujących więcej powierzchni otwartych. Zachowanie terytorium ogranicza się do samców podczas rui i samic w okresie wycieleń.

Znaczenie gatunku: Biorąc pod uwagę konieczność kompleksowego użytkowania łowisk i maksymalnego wykorzystania ich potencjalnych możliwości, daniela należy traktować jako gatunek wysoce perspektywiczny. Za wprowadzeniem daniela na tereny łowiecki przemawiają następujące wnioski: a) wysoka produktywność populacji, b) niewielkie wymagania środowiskowe, c) w małych kompleksach leśnych nie nadających się do hodowli jelenia, daniel wypełnia wolną niszę ekologiczną, d) dzienna aktywność danieli podnosi atrakcyjność rekreacyjną lasu.